مننژیت
خلاصه مقاله
مننژیت باکتریال یک بیماری عفونی میباشد. بیمار مبتلا به مننژیت با تظاهراتی از قبیل شروع سردرد که اخیرا شروع شده باشد، تب، سفتی گردن، تغیر وضعیت هوشیاری مراجعه که حداقل دوتا از 4 تا تظاهر که نیازمند بررسی بالینی سریع میباشد. عوامل احتمالی مننژیت: 1)مننژیت نایسریا گنوره 2)مننژیت منگوکوکی 3)مننژیت استرپتوکوک پنومونیه 4)مننژیت لیستریا مونوسایتوژنز میباشد که هرکدام علایم منحصر به خود را دارند. ترجیح بر این است که درمان تجربی LPسریعتر اغاز شود تا از عوارض جبران ناپذیر این بیماری پیشگیری شود. انجام CT-scan تنها برای بیمارانی توصیه شده که یکی یا چندتا از علائم نشان دهنده افزایش فشار داخل مغز در انها وجود دارد.بررسی CSF در مواردی که تشخیص مننژیت سخت یا افتراق مننژیت باکتریال را از غیر باکتریالانجام میشود. کنتراندیکاسیون های انجام LP : اختلالات انعقادی، انعقاد داخل عروق منتشر، عفونت موضعی یا عدم یکپارچگی پوست در محل انجام LP میباشند.برای این بیماران در ابتدا دگزا متازون تزریق سپس ونکومایسن و سفتریاکسون اضافه میکنیم. بیماران در صورت داشتن ریسک فاکتور ها گفته شده برای باکتری لیستریا مونوسایتوژنز امپی سیلین و اگر شک مننژیت ویروسی ناشی از هرپس ویروس هم داشته باشیم میتوان اسیکلویر را به درمان گفته شده اضافه کرد.
مننژیت:
مننژیت باکتریال یک بیماری عفونی فاجعه بار میباشد که به طور بالقوه با مرگ میر بالا و خطر ناتوانی دائمی همراهی دارد (1). با وجود پیشرفت در روش های درمانی و تشخیصی میزان مرگ و میر ناشی از مننژیت پنوموکوکی و منوگوکوکی به ترتیب حدود 30% و 5-10% میباشد (2و3). هرچند outcome بیماران در صورت درمان سریع افزایش پیدا میکند (4-6).
علائم بالینی:
بیمار مبتلا به مننژیت با تظاهراتی از قبیل شروع سردرد که اخیرا شروع شده باشد، تب، سفتی گردن، تغیر وضعیت هوشیاری مراجعه میکند. حداقل دوتا از 4 تا تظاهر ذکر شده در 95% از بیماران یافت میشود که نیاز مند بررسی بالینی سریع میباشد (7).
برخی علائم بالینی و ویژگی های بیماران ممکن به پزشک جهت شناسایی عامل احتمالی مننژیت کمک کننده باشد:
- مننژیت نایسریا گنوره: علائمی مانند علائم بیماری آنفلوانزا از قبیل بی حالی، تب، بدن درد و استفراغ قبل از شروع مننژیت در بیماران ممکن است تظاهر پیدا کند
- مننژیت منگوکوکی: وجود راش های پتشی و پورپورا که محو نمیشود به شدت به نفع این عامل میباشد. اگر چه راش ها در این بیماران میتوانند به صورت محو شونده، ماکولوپاپولر هم باشند. همچنین در برخی موارد راش وجود ندارد (8).
- مننژیت استرپتوکوک پنومونیه: در صورت وجود یکی از بیماری زمینه همراه ذکر شده باید به این عامل شک کرد : اوتیت مدیا، سینوزیت، ماستوئیدیت، نشت مایع مغزی تخاعی، HIV، کاشت حلزون، عدم وجود طحال، داروهای سرکوبگر ایمنی (9).
- مننژیت لیستریا مونوسایتوژنز: ریسک فاکتور های ناشی از این بیماری شامل: سن بالای 50 سال، دریافت داروها گلکوکورتیکوئید یا داروهای سرکوب کننده ایمنی دیگر، دیابت، الکلیسم، سیروز، نارسایی کلیه، HIV، پیوند عضو، بدخیمی (10)
تصویر برداری:
در بسیاری از بیماران انجام CT قبل از انجام LP (lumbar puncture) توصیه نشده و ترجیح بر این است که درمان تجربی سریعتر اغاز شود تا از عوارض جبران ناپذیر این بیماری پیشگیری شود (6). انجام CT-scan تنها برای ان دسته از بیمارانی توصیه شده است که یکی یا چندتا از علائم نشان دهنده افزایش فشار داخل مغز در انها وجود دارد (خود مقاله).
انالیز مایع نخاعی (CSF):
بررسی CSF در مواردی که تشخیص مننژیت براساس شرایط بالینی بیمار سخت باشد یا بخواهیم مننژیت باکتریال را از غیر باکتریال افتراق بدهیم بسیار مهم میباشد (18). انجام این تست در بیمارانی که کنتراندیکاسیون جهت انجام LP نداشته باشند باید در طی یک ساعت اول مراجعه انجام شود بدون انکه منتظر انجام سایر ازمایشاتی از قبیل شمارش پلاکت یا بررسی وضعیت انعقادی مریض باشیم. کنتراندیکاسیون های انجام LP : اختلالات انعقادی، انعقاد داخل عروق منتشر، عفونت موضعی یا عدم یکپارچگی پوست در محل انجام LP (19). توجه شود که بیمارانی اسپرین مصرف میکنند مشکلی برای انجام LP ندارند درحالی انجام LP برای ان دسته از بیمارانی که سایر داروهای انعقادی مانند کلپیدوگرل، تیکاگرولر مصرف میکنند کمتر ایمن است و انجام ان بهتر به تعویق بیفتد (19).
درمان تجربی مننژیت:
همان طور که گفته شد شروع سریع اقدامات درمانی در بیماران مبتلا مننژیت نقش مهمی در درمان و پیشگیری از عوارض ناشی از بیماری دارد. برای این بیماران در ابتدا دگزا متازون تزریق کرده سپس ونکومایسن و سفتریاکسون به به رژیم دارویی بیماران اضافه میکنیم. همچنین بیماران در صورت داشتن ریسک فاکتور ها گفته شده برای باکتری لیستریا مونوسایتوژنز امپی سیلین هم به رژیم درمانی گفته شده اضافه میشود. بعلاوه اگر شک مننژیت ویروسی ناشی از هرپس ویروس هم داشته باشیم میتوان اسیکلویر را به درمان گفته شده اضافه کرد.
مقالات مرتبط
مننژیت در افراد مسن
مننژیت پیوژنیک(چرکی) در کودکان، افراد مسن و افراد دارای نقص ایمنی شایع است. تظاهرات بالینی آن شامل تب، سردرد، استفراغ و تحریک مننژ بوده که با آزمایش پونکسیون کمری(تپ مایع نخاعی) قابل تشخیص است. در مایع مغزی نخاعی چرکی، تعداد لوکوسیت ها به طور معنی داری افزایش یافته، حجم پروتئین نیز افزایش یافته و محتوای قند و کلر کاهش می یابد. مورد خاصی که در ادامه گزارش شده، راهنمای خوبی برای کمک به تشخیص زودهنگام مننژیت پیوژنیک در بیماران دیابتی است.
الیگودندروگلیوما
الیگودندروگلیوما، جزو تومورهای اولیه نورواپیتلیال سیستم عصبی مرکزی است.منشاء الیگودندروگلیوما، الیگودندروسیت ها، نوعی از سلول های گلیال مغز است. براساس کرایتریای WHO برای طبقه بندی تومورهای CNS، به 2 نوع، الیگودندروگلیومای درجه 2 و الیگودندروگلیومای درجه 3(اناپلاستیک) تقسیم میشوند.نسبت بروز آن در مردان به زنان، از 1.1 تا 2 متغییر است. به لحاظ هیستوپاتولوژیک در الیگودندروگلیوما، صفحه هایی از هسته های گرد ایزومورفیک به همراه سیتوپلاسم شفاف دیده میشود که با نام کلاسیک"تخم مرغ سرخ شده شناخته میشود. اجسام پساوما و کلسیفیکاسیون های منتشر در تومور وجود دارند.در الیگودنروگلیومای درجه 3، آتیپی هسته ای و نکروز، پرولیفراسیون میکروواسکولار، دانسیته ی بالای سلولی، اشکالی میتوز سلولی نیز دیده میشود.سی تی اسکن بدون کنتراست(NECT) برای ارزیابی علائم غیر اختصاصی سیستم عصبی مرکزی است.الیگودندروگلیوما در CT scan بصورت توده ی حاشیه اMRI وسعت تومور و ماهیت ارتشاحی آن را نشان دهد. در توالی T2 ، بصورت Hypointense و در توالی T1 بصورت، Hyperintense دیده می شود. تقویت شدن تومور با کنتراست اغلب در MRI بصورت هموژن یا Patchy و Ring enhancement نشان دهنده ی تهاجمی بودن تومور و پروگنوز بد آن است.ی هایپودنس یا ایزودنس در کورتکس و ماده ی سفید ساب کورتیکال دیده میشود.تشخیص براساس علائم بالینی، تصویربرداری، ارزیابی هیستوپاتولوژی و مارکر های ژنتیکی IDH1 و IDH2 است. تشخیص های افتراقی الیگوندروگلیوما شامل آستروسیتومای منتشر، گلیوبلاستوما، تومور های نورواپیتلیال دیس امبریوپلاستیک، گانگلیوما و تومورهای مولتی ندولار و واکوئل کننده ی نورونی است. علائم آن غیراختصاصی اند. شایع ترین علامت بالینی ان، تشنج پارشیال ساده یا کمپلکس یا جنرالیزه رخ میدهد.سردرد، تغیییر وضعیت ذهنی، سرگیجه، تهوع، شکایت بینایی و ضعف نورولوژیک فوکال از علائم دیگر است.بطور کلی هر فرد با تشنج جدید یا نقص عصبی فوکال باید تحت تصویربرداری CNS قرار گیرد. درمان الیگودندروگلیوما چندعاملی است و شامل روش های جراحی، شیمی درمانی و رادیوتراپی است. برداشت کامل تومور اولین انتخاب برای درمان اولیه ی الیگودندروگلیوما است و بیوپسی،برای افزایش Survival و تائید تشخیص تومور و نوع آن بکار می رود. تعیین نوع روش جراحی با توجه به محل تومور، بیماری های زمینه ای بستگی دارد. ادامه ی درمان بیمار براساس پروگنوز وی تعیین میشود: در صورت سن کمتر از 40 سال، الیگودندروگلیومای درجه 2 و یا عدم وجود اختلالات نورولوژیک در بیمار، ادامه ی درمان بصورت انتظاری یا رادیوتراپی و کموتراپی با تموزولوماید انجام میشود. ولی در صورت سن بالای 40 سال، الیگودندروگلیومای درجه 3، وجود اختلالات نورولوژیک و یا وجود باقی مانده ی تومور در CNS، ادامه ی درمان رادیوتراپی و کموتراپی با تموزولوماید است.